BIAŁA PRZEMSZA Z DOPŁYWAMI

Biała Przemsza jest rzeką płynąca przez województwa małopolskie i śląskie o długości 63,9 km i powierzchni zlewni wynoszącej 876,6 km2. Rzeka tworzy odnogi, meandry, moczary. Przepływy i stany wód są bardzo stałe. Średnie miesięczne współczynniki przepływu wykazują, że maksymalne przepływy notuje się w marcu, a niskie - późnym latem i jesienią. Rzeka jest ciekiem o słabo zaakcentowanym reżimie śnieżno - deszczowym.

Zaczyna swój bieg w centralnej części Jury Krakowsko - Częstochowskiej na Wyżynie Olkuskiej od źródeł wypływających z torfowiska na wysokości 376 m n.p.m., na południowy zachód od Wolbromia. Stamtąd pod nazwą Centary płynie na płd. zachód wzdłuż linii kolejowej Olkusz - Wolbrom w płaskodennej dolinie głębokiej na 8-12 m i szerokiej na 200-300 m głównie przez obszary leśne. Pierwotne źródła Białej Przemszy znajdujące się w pobliżu wsi Sucha, w pobliżu Suskiej Górki, już od wielu lat są pozbawione wody. Jedynie po wiosennych roztopach pojawia się tam woda. W górnym biegu rzeka jest zasilana licznymi dopływami z wydajnych jurajskich źródlisk i wywierzysk a większymi dopływami są prawobrzeżne potoki Tarnówka i Potok Ryczówek.

Płynąc dalej na zachód przepływa przez unikatową na europejską skalę Pustynię Błędowską, dzieląc ją na dwie połowy. Na tym terenie Biała Przemsza bardzo silnie infiltruje w głąb gruntu. Efektem tego zjawiska jest prawie całkowity zanik rzeki na zachodnim krańcu Pustyni, gdziej od północy, od wsi Chechło, wpada potok Centuria - najczystszy dopływ Białej Przemszy. Następne kilometry płynie już na terenie wschodnich rubieży miasta Dąbrowa Górnicza głównie poprzez mokradła i tereny bagniste. Miejsca te są należą do najbardziej dzikich i niedostępnych, występuje tutaj licznie bóbr, wydra, łoś oraz wiele rzadkich gatunków ptaków. Następnym dopływem na tym odcinku jest Potok Błędowski. Charakter rzeki zmienia się tuż przed przyjęciem największego jej dopływu - lewobrzeżnej rz. Białej. Dolina Białej Przemszy wyraźnie się poszerza i pogłębia. Poniżej ujścia rz. Białej Biała Przemsza zmienia się diametralnie.

Rzeka Biała nie ma obecnie swych naturalnych źródeł (bądź są one okresowe). Zdecydowana większość wód rzeki Białej to wody dołowe kopalni rudy cynku i ołowiu "Pomorzany" odprowadzane poprzez kanał "Dąbrówka", reszta pochodzi z oczyszczalni ścieków w Olkuszu oraz z niewielkich dopływów, głównie w postaci szeregu wysięków po lewej stronie rzeki. Rzeka ta silnie zanieczyszcza Białą Przemszę szczególnie pod względem zawartości metali ciężkich oraz zawiesiny.

W Okradzionowie rzeka Biała Przemsza gwałtownie zmienia kierunek na południowy i wąską, głęboką doliną przełamuje się przez Garb Ząbkowicki (tzw. Przełom Białej Przemszy). Znajduje się tutaj jedna z dwóch czynnych elektrowni wodnych na Białej Przemszy oraz młyn. Od m. Sławków rzeka zaczyna silnie meandrować, zmieniając powoli kierunek na południowo - zachodni a następnie zachodni. Płynie z dala od terenów zurbanizowanych w gęstym i niedostępnym lesie.

W pobliżu osiedla Burki , na Ryszce, istnieje kolejny dopływ wody pochodzącej z kopalni rudy cynku i ołowiu - rzeka Sztoła . Charakteryzuje się ona niezwykłą barwą i zazwyczaj bardzo przejrzystą wodą. Kilka kilometrów dalej do Białej Przemszy wpada Kanał Szczakowski - kanał drenujący tereny kopalni piasku Jaworzno Szczakowa. Następnie rzeka przepływa południowym skrajem Sosnowca (Maczki) a następnie osiedla Bór. Na tym odcinku przyjmuje dwa dopływy silnie zanieczyszczane ściekami komunalnymi i przemysłowymi: Kozi Bród i Bobrek.

Ostatnie 4 kilometry rzeka jest całkowicie uregulowana, płynie w betonowym korycie. Znajduje się tu druga elektronia wodna wykorzystująca dwu metrowy sztuczny próg. W Mysłowicach na wysokości ok. 250 m n.p.m. Biała Przemsza wpada do Przemszy, lewobrzeżnego dopływu Wisły. Miejsce to w rejonie zbiegu granic Sosnowca, Mysłowic i Jaworzna znane jest jako Trójkąt Trzech Cesarzy.